Alçak Gerilim Pano Uygulamalarında Deprem Güvenliği

Giriş

Günümüzde sanayi tesislerinden alışveriş merkezlerine, veri merkezlerinden hastanelere kadar pek çok yapıda alçak gerilim pano sistemleri, elektrik dağıtımı ve güvenli işletme açısından kritik rol oynamaktadır. Ancak bu sistemlerin uzun ömürlü ve güvenilir olabilmesi için sadece elektriksel değil, aynı zamanda mekanik dayanıklılık açısından da bazı şartları sağlaması gerekir. Özellikle deprem riski taşıyan bölgelerde, alçak gerilim panolarının sismik güvenliği hayati önem taşır.

Bu makalede, alçak gerilim pano uygulamalarında deprem güvenliği konusunu kapsamlı şekilde inceleyecek; tasarım kriterlerinden yapısal güçlendirmelere, test standartlarından uygulama örneklerine kadar detaylı bir bakış sunacağız.

1. Alçak Gerilim Panoları Nedir?

Alçak gerilim panoları, genellikle 1.000 Volt altı sistemlerde enerji dağıtımı ve kontrol amacıyla kullanılan, farklı bileşenleri bir arada bulunduran elektriksel donanımlardır. Bu panoların temel işlevi; enerjiyi çeşitli çıkışlara dağıtmak, devreyi korumak, sistemleri izole etmek ve kontrol etmektir.

2. Deprem Riski ve Elektrik Tesisatları

Depremler, sadece yapısal hasarlara değil; elektrik altyapılarında da yangın, sistem çökmesi ve ciddi kesintilere neden olabilir. Özellikle kritik yapılarda (hastaneler, havaalanları, veri merkezleri), elektrik panolarının depreme dayanıklı olması hayati fonksiyonların sürdürülebilirliği açısından zorunludur.

Depremin Elektrik Sistemlerine Etkileri:

·        Pano montaj noktalarının yerinden çıkması

·        İç donanımın sarsıntıyla zarar görmesi

·        İzolasyon problemleri ve kısa devre riski

·        Acil durum sistemlerinin devre dışı kalması

3. Sismik Dayanım Gereklilikleri

a) Yönetmelikler ve Standartlar

Alçak gerilim pano uygulamalarında sismik güvenlik için uyulması gereken başlıca uluslararası standartlar şunlardır:

·        IEC 61439-1/2: Alçak gerilim panoların genel ve özel şartlarını tanımlar.

·        IEEE 693: Elektrik donanımlarında sismik yeterliliği belirler.

·        IBC (International Building Code): Pano gibi sabit sistemlerin yapıya montajına ilişkin deprem yönetmelikleridir.

Türkiye’de ise Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY 2018) ve ilgili TSE standartları esas alınmalıdır.

b) Sismik Sınıflandırmalar

Ekipmanların sismik performans sınıfları, uygulama alanına göre belirlenir:

·        Kategori I: Düşük riskli tesisler (depo, konut vb.)

·        Kategori II: Orta riskli (okul, AVM)

·        Kategori III: Yüksek riskli (hastane, enerji santrali)

4. Depreme Dayanıklı Pano Tasarımı Nasıl Olmalı?

Depreme karşı dayanıklı pano tasarımı; hem mekanik hem de elektriksel güvenliği dikkate alarak yapılmalıdır. Tasarımda aşağıdaki faktörler kritik öneme sahiptir:

a) Mekanik Tasarım

·        Titreşim emici destekler (shock absorbers) kullanılmalı

·        Civatalı bağlantılar yüksek mukavemetli olmalı

·        Yük merkezinin simetrik yerleşimi sağlanmalı

·        Panonun ağırlık dağılımı dengeli olmalı

b) Malzeme Kalitesi

·        Galvanizleme ve toz boya ile korozyon dayanımı artırılmalı

c) İç Donanım Düzeni

·        Kablo yolları sarsıntıdan etkilenmeyecek şekilde sabitlenmeli

·        Komponentler arasında çarpışmayı önleyici boşluklar bırakılmalı

·        Modüler yapı tercih edilerek müdahale kolaylaştırılmalı

5. Deprem Testleri ve Sertifikasyon

Sismik testler, pano sistemlerinin belirli bir şiddetteki depreme karşı performansını ölçmek için yapılır. Bu testlerde genellikle titreşim platformları (shaking table) kullanılır.

Uygulanan Testler:

·        Fonksiyonel süreklilik testi (deprem sonrası çalışabilirlik)

·        Yapısal bütünlük testi (deformasyon analizi)

·        Titreşim dayanım testi (tekrarlı darbe ve rezonans etkileri)

Test sonuçlarına göre panolar, üretici firma tarafından sismik sertifika ile belgelendirilir.

6. Montaj ve Uygulama Esnasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

·        Pano montajı yapılırken zemin sabitlemesi doğru yapılmalıdır.

·        Gerekirse temel ankraj sistemleri kullanılmalı.

·        Pano etrafındaki destek profilleri betonarme yapıya rijit bağlanmalıdır.

·        Duvar veya yapı bağımlı bağlantılar yer yer sismik genleşme derzleriyle ayrılmalıdır.

7. Kritik Alanlarda Uygulama Örnekleri

a) Veri Merkezleri

Yedekli enerji sistemleri ve UPS panoları, kesintisiz güç sağlamak için sismik testlerden geçmiş panolarla desteklenmelidir.

b) Hastaneler

Acil servis, ameliyathane gibi alanlarda kullanılan panolar, sarsıntıdan etkilenmeyecek biçimde duvara ya da zemine sabitlenmelidir.

c) Endüstriyel Tesisler

Motor kontrol merkezleri, üretim hatlarının sürekliliği için özel sismik panolarla desteklenmelidir.

8. EAE Elektroteknik Çözümü

EAE Elektroteknik, alçak gerilim pano sistemlerinde yalnızca elektriksel performansı değil, aynı zamanda mekanik güvenliği de en üst düzeyde sağlayacak çözümler üretmektedir.

·        Tüm panolar, IEC 61439 ve IEEE 693 standardına uygun test edilmiştir.

·        Modüler yapı sayesinde her ortamda hızlı montaj ve güvenli işletme imkânı sunulur.

EAE, deprem riski olan coğrafyalarda güvenli enerji dağıtımı sağlamaktadır.

Sonuç

Deprem gibi doğal afetler kaçınılmaz olabilir; ancak doğru mühendislik yaklaşımlarıyla olası zararları minimize etmek mümkündür. Alçak gerilim pano uygulamalarında deprem güvenliği, yalnızca bir tercih değil, bir zorunluluktur. Ulusal ve uluslararası standartlara uygun şekilde tasarlanmış, test edilmiş ve güvenilirliği belgelenmiş pano sistemleri; hem can güvenliğini hem de iş sürekliliğini garanti altına alır.

EAE Elektroteknik, bu alanda teknik yeterliliği, mühendislik gücü ve kalite anlayışıyla güvenilir çözümler sunmaya devam etmektedir.